Mama,

Je was zo graag bij ons. Je was zo graag onder de mensen.
Met pijn in ons hart moesten we je een tweetal jaar terug naar een woonzorgcentrum brengen en verliet je het warme nest in de Lindenstraat. De ankerplaats voor de ganse familie. De plaats waar je zo maar binnenviel en altijd welgekomen was.
Het pendelen tussen de kortverblijven van Moorslede en Torhout viel je zwaar. Bij ieder verblijf maakte je nieuwe vrienden.
Uiteindelijk kon je een vaste woonplaats krijgen in Kortemark, waar je een grote moderne kamer kreeg als je nieuwe thuis. Maar… dat was voor jou niet van belang… je wilde tussen de mensen zijn en we vonden je telkens terug in de eetzaal bij de andere bewoners.
Ondanks de goede zorgen in Kortemark was je innige wens om terug naar Torhout te keren, tussen je familie en vrienden. Dit lukte dan uiteindelijk. Voor ons was het een opluchting toen we het bericht kregen dat je terug naar Torhout mocht komen. Helaas heb je nooit tenvolle kunnen genieten van het nabij zijn van je familie. In het voorjaar van dit jaar stak het coranvirus een stok tussen de wielen. Toen er deze zomer een versoepeling van de maatregelen kwam zijn we toch nog een paar keer iets kunnen gaan nuttigen op de markt van Torhout.
Je kon daar zo van genieten, gewoon op een terrasje zitten en kijken naar de mensen die in de weer zijn. Bij ons laatste bezoek op de markt was er zelfs iemand die vroeg aan mij hoe oud je was. Hij zei… amai.. zo wil ik ook oud worden… genieten met je kinderen op de markt van Torhout.
De familieweekendjes met kinderen en kleinkinderen waren voor jou het hoogtepunt en je keek er steeds naar uit.
Het is zo jammer dat je de geboorte van je negende achterkleinkind niet kan meemaken.

Het verlies van Patrick heeft bij jou een stuk levenslust weggenomen… en het coronavirus was er te veel aan.
We kregen gelukkig de toestemming om de laatste dagen van je leven in je nabijheid te zijn, je hebt ons zachtjes verlaten.
We zijn je dankbaar voor de mooie dagen die we samen mochten beleven… Je bent nu bij ons vader, Patrick en je broers… mama we zullen je missen.

Lieve meme,

Tijdens ons laatste gesprek hebben we het eigenlijk nog gehad over doodgaan, waar jij met al levenslust duidelijk niet begreep dat het voor sommige mensen we genoeg kan zijn op het einde van hun leven.
We namen nog een selftietje voor op de messengergroep van de familie en ik maakte nog een mopje over hoe je dat blauwe hand waarschijnlijk had overgehouden van die dokter een goeie klop te geven.
Geen van ons twee kon zich inbeelden dat we hier vandaag, amper een maand en een half later, zouden staan.

Als een kat die er gewoon graag bij zit, zat je te glunderen tijdens de familiebijeenkomsten. Gewoon genieten en trots zijn op je grote kroost. Bij ons laatste familieweekend werd je er zelfs emotioneel van, zo dankbaar dat je er bij mocht zijn.

Aan onze standaard etentjes in de Griek met papa hou ik warme herinneringen over, ze verliepen ook meestal op dezelfde manier: we beginnen met samen giechelend een fles cava te bestellen op papa’s kosten omdat hij weeral eens te laat is. Dat hij niet meer zal veranderen wordt er ook altijd eens bij vernoemd. Eens iedereen geïnstalleerd is en we besteld hebben komt toevallig, op het moment van het voorgerecht, nonkel Eric opgedaagd en verdwijnt de tarama voor onze neus. Gelukkig waren er altijd genoeg scampietjes voor jou.
Je vroeg ook altijd hoe het was met je Filipijnse familie, de zussen van Mhargj. Nu en dan fantaseerden we om nog eens naar daar te gaan zoals 13 jaar geleden. Je zal altijd in gedachten aanwezig zijn tijdens onze etentjes in de Griek, zeker tijdens ons glaasje cava.

Je genoot van deze taferelen zonder dat je per se veel hoefde te zeggen. De laatste jaren zag ik dat het zinnetje ‘het is lang geleden dat ik je gezien heb’ plaats gemaakt had voor dankbaarheid. Dankbaarheid voor het samenzijn, voor een bezoekje of gewoon omdat we je even hielpen om dat verdomde te hoge trapje in de Griek op te geraken.

Levenslust en genieten, dat heb je deze familie wel meegeven hé. Genieten van goed pintje en lekker eten, dat kunnen wij allemaal erg goed. Misschien kunnen we haar dankbaarheid nu ook meenemen, voor de dingen die we van haar geleerd hebben en de mooie herinneringen die we samen hebben.
Onlangs zei iemand het volgende tegen me en het kan niet toepasselijker zijn om mijn tekstje mee af te sluiten: a life lived to its fullest, is not a tragic death.

Oma Bosco, of oma Choco, zoals papa jou wel eens plagend durfde noemen.
Wat is het vreemd om vandaag afscheid van jou te moeten nemen.
Een groot stuk van onze kindertijd speelde zich bij jou en bij opa thuis af.
Elke vakantie zorgden jullie voor ons.
Als ik aan die dagen terugdenk, dan zijn dit de dingen die ik mij vooral herinner:

• - Liters feloranje limonade, van de brouwe
• - Opa, die ’s morgens een theezakje koos uit zijn grote Pickwick theedoos. En wij, die als we zin hadden ook een theetje mochten meedrinken.
• - Ons lievelingsgerecht, stukje ’t hespe met bruine saus, bloemkool en aardappelen, dat je met veel plezier klaarmaakte. En een pintje voor jou, dat had je graag bij je eten.
• - Meekijken naar the bold and the beautiful, terwijl we daar eigenlijk nog wat te jong voor waren
• - Stiekem meelezen in stationsromannetjes, waar ik eigenlijk ook nog niet oud genoeg voor was
• - Jij, die in de zetel weer bezig was aan één of ander groot brei- of haakwerk. Altijd in de weer.
• - Opa met een stapel gele briefkaarten, kruiswoordraadsels aan het invullen, altijd klaar om één of andere prijsvraag te beantwoorden
• - Meekijken naar opnames van Vlaanderen Vakantieland, jullie favoriete programma
• - Meekijken hoe jij het haar van Juliennetje in krulspelden draaide (of omgekeerd) en spelen met de krulspelden
• - Meeluisteren, naar wat jullie buren kwamen vertellen. Want het was altijd de zoete inval, daar in de Lindenstraat

Het is een vreemde gedachte dat dit stukje jeugd vandaag samen met jou verdwijnt, maar ik denk er met heel veel warmte aan terug.

Er zijn geen woorden voor een moeder,
Waarvan je weet, zij redt het niet
Je streelt haar wang, je ziet haar ogen
Je bent bevangen van verdriet
Maar ergens hoop je dat de liefde
Ondanks gemis, je begeleidt
Dat het hecht samenzijn zal blijven
Een houvast in deze onzekere tijd

Dag sterke vrouw, dag lieve moeder
Dag oma, nu moet u gaan
Al het werken en alle zorgen
Het was goed, het is nu gedaan
Ze was zo haar eigen in alles wat ze deed
Haar lachen, haar huilen, haar lief en leed
Bedankt sterke vrouw
De oorsprong van ons bestaan
We zullen nu toch zonder jou verder moeten gaan
Want je was toch onze moeder, onze meme
Je was toch ons thuis
Je droeg soms heel moedig
Het jouw opgelegde kruis
Tot ziens lieve moeder
Rust zacht, voorgoed deze keer
Gaat onze weg ten einde
Dan zien wij je weer

Je hebt een tijd van komen, je hebt een tijd van gaan. Jij mémé, jij bent komen te gaan.
Hoe moet het geweest zijn, jij die leefde op sociaal vertier, zoekend naar gezelschap. En dan word je een asociaal gedrag opgelegd door dat miezerige, vreselijke, waardeloze ding.
“Nooit in haar kot”: zei ik toen we op bezoek gingen naar Don Bosco. ‘t Was vroeger niet anders geweest met pépé.
Her en der versmeten van ‘t ene rusthuis naar ‘t ander, en telkens vond je je weg.
“Nooit op haar kamer”: zeiden we in koor. Een komen en gaan van familie en vrienden.
Moest nu wel op haar kamertje blijven.
De cafetaria was je natuurlijke habitat geworden. Daar was de mathematische kans het grootst je terug te vinden. Met een pintje in de hand kwam je door het ganse pand.
Ook dat werd je verboden, afgenomen.
We kregen nog de kans om afscheid te nemen, maar dat kon ik niet aan. Niet zo. Ik wou je herinneren met die Leffe in de buurt. Op je stoel. Aan een tafel vol met volk. Gedijend in het geroezemoes. “Wa zeg je, mémé. Ik versta je nie zo goe”: … die grijns, … die lach. Die zakdoek binnen handbereik.
Misschien was je tijd van gaan, gekomen. ‘t Was goe geweest, zo zonder pépé.
En daar boven, mag je weer onder het volk komen, tussen de engelen gaan en staan.
Tot straks mémé,
… als je in je kot bent natuurlijk.

Achtbare familie, Goede mensen,

Het is volop herfst. Dag na dag zien we hoe de groene kleur uit de natuur wijkt. Aanvankelijk gebeurt dat met een kleurrijk pallet van herfsttinten die – als de najaarszon schijnt – iets betoverend moois hebben. Toch weten we dat ons binnen enkele dagen enkel het naakte silhouet van de bomen rest dat ons naar de winter voert. Alles lijkt dan van ‘eindigheid’ en ‘vergankelijkheid’ te spreken.

Het is de periode in het jaar die ons wat weemoediger stemt. We zoeken meer dan anders de warmte van de huiskamer op en trekken de familie- en vriendschapsbanden steviger aan … zelfs over de dood heen. Met Allerheiligen en Allerzielen trokken we immers richting kerkhof om onze dierbaren te groeten. Straks zullen we ook de adventskaarsen ontsteken … op weg naar Kerstmis. Sterke tekenen van hoop en vertrouwen in de donkerste dagen van het jaar. Het is niet toevallig dat zoveel feesten in deze donkerste periode van het jaar vallen. Het lijkt wel of ze de hoop in ons wakker willen houden en duidelijk maken dat we het vertrouwen in het leven en in de toekomst niet mogen verliezen! Het coronavirus speelt ons dit jaar wel parten … en serieus … maar het lijkt die diepe dynamiek toch niet ten gronde te kunnen aantasten. Het gebeurt wel meer in crisistijd, wanneer we het gevoel hebben aan de grond te zitten en denken dat er niets meer aan te doen is, dat we net dan doorbreken naar een diepere laag waar we onvermoede kracht vinden … de dimensie van het geloof. En het is waar… achter de herfstige ochtendmist die alles in een mysterieus waas lijkt te (ver)bergen ontdekken wij dat in geen enkel seizoen het vertrouwen dat de lente komt groter is dan – nu – in de herfst!

Dit afscheid is – net als de herfst - een gemoedstemming met veel schakeringen… zoals ook het leven van Maria bestond uit een veelheid van schakeringen.

Er is het rood van de pijn om dit heengaan van mama en de leegte die het achterlaat… . We geven niet graag uit handen wie ons dierbaar is … ook al bereikten ze een gezegende leeftijd! Er is ook het warme geel van dankbaarheid om wie Maria voor ons mocht zijn… . En er is het groen – ja sommige bomen en struiken bewaren hun groene tint ook in de herfst en de winter – ‘groen’ dat ons spreekt van hoop… hoop dat liefde sterker is dan de dood… dat een mensenleven niet eindigt in het niets maar in de geborgenheid van onze God die liefde heet.

Tegen die achtergrond mogen we de herinnering oproepen aan Maria … met eerbiedige vingers schroomvol bladeren in het boek van haar leven en stilstaan bij momenten van vreugde en pijn.

Maria wordt geboren in Oostkerke bij Diksmuide op 25 november 1932. Na drie flinke zonen had haar moeder de innige wens om ook een dochter te baren. Op voorspraak van Onze-Lieve-Vrouw kwam deze wens uit en lag de keuze van de naam voor de hand: Maria. Maria groeit samen met haar broers op in de periode tussen de twee wereldoorlogen. Geen gemakkelijke tijden. Maar het gezin is hecht … en dat is veruit het belangrijkste. Een thuis, mensen die om je geven en je nooit in de steek laten, wat er ook gebeuren mag.

In de vijftiger jaren leert Maria Frans kennen. Er groeit een oprechte liefde die bezegeld wordt in een kerkelijk huwelijk in de kerk van Oostkerke op 14 april 1955. Het jonge paar neemt zijn intrek in een klein landbouwbedrijf te Poelkapelle. Uit hun liefde mogen vijf zonen geboren worden: Jozef (jos), Luc, Eric, Roger en Patrick (+).

In 1967 verhuist het gezin naar de Lindenstraat hier in Torhout. Ook Frans’ vader verhuist mee en woont mee in. Hij wordt omringd met de beste zorgen tot aan zijn dood in 1973. Maria maakt van haar huis een warme en gastvrije thuis, niet alleen voor hen die er wonen maar ook voor iedereen die er langskomt. Koffie en een koekje zijn nooit veraf, de deur staat altijd open … en met vijf zonen in volle bloei verzamelt ook de plaatselijke jeugd graag om en bij huize Pecceu. Maria is ook actief bij ‘Licht en Liefde’ als ‘kookmoeder’. Later wordt ze ook lid van de KAV (Femma) en nog later van Ziekenzorg (Samana). Ja … Maria houdt van mensen om zich heen.

Wanneer de tijd van de kleinkinderen aanbreekt ontpopt ze zich tot een oma, een meme uit de duizend. Bij oma/meme vinden ze als het ware een soort tweede thuis. Frans, haar gezin, de kinderen en kleinkinderen … en later ook de achterkleinkinderen … het is haar kostbaarste bezit. Diep van binnen weet ze: een hecht gezin … het is niet te koop met geld of goed … maar enkel door elke dag het beste van jezelf te geven. Dat doet Maria! We zien haar dan ook stralen als de hele familie samen is rond de tafel. De kracht daarvoor vindt ze bij Onze-Lieve-Vrouw naar wie ze genoemd werd. Bij haar kan ze danken om het mooie in het leven, bij haar kan ze ook terecht met wat moeilijk ligt, met wat pijn doet. Verschillende keren gaat ze richting Lourdes … een plaats waar ze van houdt en waar ze heel veel kracht en inspiratie vindt.

Wanneer Frans ziek wordt is zij degene die er dag en nacht is voor hem. Het is een zegen iemand als Maria aan je zijde te hebben als je ziek bent. Het heengaan van Frans in 2005 doet haar pijn en laat leegte na. Maria is echter geen vrouw die bij de pakken blijft zitten. Ze vindt kracht in haar geloof en in de band met haar dierbaren. In 2007 reist ze richting Manilla voor het huwelijk van haar zoon Luc. Een ervaring die beklijft en waar ze nog lang van spreekt.

Wanneer de leeftijd, mentaal en fysiek, begint te wegen wordt een opname in een WZC een noodzaak. Een moeilijk moment … voor Maria en ook voor haar kinderen. Ze kan terecht in Blijvelde te Kortemark. Het is even wennen, maar vrij snel maakt Maria er vrienden. Wanneer er een plaatsje vrij komt in Torhout Sint-Augustinus is Maria bijzonder gelukkig. Hier kent ze zoveel mensen! Ze beleeft er een mooie tijd en kan rekenen op veel bezoek van de familie.

Schaduw over deze periode is de ziekte van zoon Patrick, haar jongste. Zijn heengaan in 2019 valt Maria bijzonder zwaar. Kinderen horen hun moeder uit handen te geven … maar niet omgekeerd! En alsof dat nog niet genoeg is, komt het coronavirus ons leven en dat van Maria ernstig op stelten zetten. Geen bezoek in de eerste lockdown. Het weegt bij mama en bij ons allemaal. En nu op het eind … zelf aangetast. Donderdag ontvangt Maria de ziekenzalving … heel bewust leest ze het ‘Onze Vader’ mee. Gelukkig mogen jullie, mits het naleven van strenge veiligheidsvoorschriften, bij haar waken. Zo is de vrouw, die altijd omringd was, niet alleen moeten sterven! Zondag laatst is ze heel rustig van ons heengegaan … in het geloof dat ze Frans en Patrick weer zal zien.

In die Geest mogen we, in datzelfde geloof en vertrouwen, bezinnend afronden. We willen de woorden van het evangelie indachtig zijn en ons hart niet verontrust laten worden en geloven dat Maria nu geborgen is in Gods liefde die groter is en sterker dan de dood.

We begonnen met de herfst … ik wil er ook deze homilie mee eindigen. Het beeld van de herfst brengt ons immers dicht bij het verhaal van ons geloof. Reiner Maria Rilke schrijft het met prachtige poëzie die ik u bij deze wil meegeven.

‘De blaren vallen, vallen als van ver,
als welkten in de hemel verre tuinen;
ze vallen met ontkennende gebaren.

En in de nachten valt de zware aarde
uit alle sterren in de eenzaamheid.

Wij allen vallen. Deze hand zal vallen.
En kijk je naar de andere: het is in alle!
Maar één is er. Hij vangt dit vallen
oneindig teder in zijn handen op.


ROGGEMAN Michel
Deken van Torhout-Gistel
Vrijdag 27 november 2020
Kerk van Don Bosco Torhout

Naar onze grote oma gaan was voor ons…
Met de waterpomp een poging doen om water op te pompen om er daarna een ‘heksensoepje’ van te maken…
Met de doos retro blokken spelen die onder de kast stond
Heerlijk samen komen met familie op belangrijke momenten
Op vrijdag eiers in papsause gaan eten
Samen naar donbosco kermesse gaan
Leren manoevreren met de auto op de oprit

En uiteraard, bij het naar huis gaan niet vergeten om een lekkere spekke uit de bruine kast mee te pakken – een zacht gummeke, een doodsimpele mentos of van die kleine groene muntjes…
Fijne herinneringen die we voor altijd zullen koesteren
We gaan je missen oma